Binalarda enerji tasarrufu için bütün yapı elemanlarının belli standartlara, uyarak üretilmesi lazımdır. Pencere, standartlara uyulmadan üretildiğinde en büyük enerji kaybına sebep olur. Türkiye’de kullanılan toplam enerjinin %30’u binalardaki ısınma için kullanılır, bitişik nizam çok katlı bir binada %15 pencereden, %9 dış duvardan, %3.6 tavandan, %2.4 tabandan kaçar. Bu değerler dikkate alınırsa enerji tasarrufunda pencerenin ne kadar önemli bir yapı elemanı olduğu ortaya çıkar. Maalesef Türkiye’de pencereyi bu bakış açısından gören hiç kimse yok, kullanıcı kazancının ne olduğunu bilmiyor , PÜKAD’tan başka bu kazancı alıcıya anlatan yok. PÜKAD’ın da imkanları belli olduğu için herkese ulaşması mümkün olmuyor.
Pencerede enerji tasarrufu için en önemli unsur U değeridir. TSE 825’i tadil etti, ama U değerini eskisi gibi U=2.4w/m²k olarak bıraktı. Halbuki AB ülkesi Almanya da U=1.3 w/m²k olduğu halde, 2013 haziranından sonra 1.0 w/m²k’nin altına çekilecektir. Ayrıca pencerede şu tedbirler alınmalıdır. Camın mesafe takozu paslanmaz çelikten, TPS veya daha iyi bir malzemeden yapılmalıdır. Güneşten korunma için gtotal 0.15’den küçük ve camın toplam alanı %75 olacaktır. Çarpma yağmur sızdırmazlığı ve fugaların sızdırmazlığı en az B gurubu olmalıdır. Ses yalıtımı Rw=32 dB’i geçmemelidir. Pencere için daha detaylı bilgi www.fensterverband.ch’de bulunabilir.
Pasif binalarda ayrı standartlar vardır.
Pasif bina için arananların başında cam ve pencere profillerini de düşünmek gereklidir .
Camlar için iki kriter geçerlidir.
• Konfor kriterleri
Camın ısı iletim katsayısı Ug= 0.8w/m²k veya daha düşük
• Enerji kriteri
Pencere profilinden istenen özellik, camın Ug=0.7 w/m²k olduğunda,
pencerenin Uw= 0.8 w/m²k veya daha düşük olmasını sağlamasıdır.
Enerji açısında pencerenin değerlendirilmesi
Yapı elemanı pencerenin enerji akışını izlemek için aşağıdaki faktörlere dikkat edilmelidir.
-Transmisyonla enerji kayıpları
Bu kayıp bizzat pencerenin kendisinden veya pencerenin dış duvara montajında yapılan hatadan oluşan ısı köprüsü yüzünden meydana gelebilir. Burada temel büyüklükler pencerenin ısı iletim katsayısı Uw ve ısı köprüsünden meydana gelen çizgisel enerji kayıp katsayısı ?. Bilhassa pencerenin binaya optimum özelliklerle montajının yapılıp yapılmadığı tespit edilmelidir, özellikle enerji kayıplarının montajdan mı yoksa bizzat pencereden mi oluştuğu tespit edilmelidir.
-Camlarla kazanılan pasif güneş enerjisi
Bu değer camın toplam enerji geçirgenliğine (g değeri) bağlıdır. Bu değer tespit edilirken sadece kışın ısıtma periyodu düşünülmemelidir, yaz aylarındaki bu suretle doğacak aşırı ısınmayı da göz önüne almalıdır, aksi halde ısınmadan 4 kat daha pahalı fazla soğutma enerjisine ihtiyaç doğar.
-Havalandırma enerji kayıpları
Penceredeki havalandırma ısı kayıpları, pencere fugasını sızdırma katsayısı ile tespit edilir. Bu değerin çok düşük olması gereklidir, ama ülkemizde standartlara uyan üreticiler, parmakların sayısı kadardır. Pencere üzerine yapılan münakaşalarda, transmisyonla ısı kayıpları yani U değeri birinci sırayı aldığı için bir U değeri olimpiyat şampiyonası başlamıştır. Hâlbuki bu hakikatin yarısıdır. Pencerede transmisyon ısı kayıplarını olduğu gibi, transparent bölgede enerji kazancının olduğunu göz önüne almalıdır. Kısacası buradaki enerji alışverişinde güneş enerji kazançlarını da muhakkak hesaplara katılmalıdır. Bu hesaplamalar EKİVALAN U değeri vasıtasıyla hesaba katılabilir. Bu suretle pencerelerin birbirleri ile ve dış duvardaki diğer şeffaf malzemelerle özellikleri açısından mukayeseleri yapılabilir. Eğer Türkiye’de olduğu gibi hesaplar sadece ısıtma periyodu için düşülürse, ilkbahar, sonbahar ve yaz aylarında bina içinde aşırı sıcaklıklar meydana gelir bu da büyük enerji kaybına sebep olur, zira soğutma ısınmaya göre 4 kat daha fazla enerji gerektirir.
Termodinamik kaidelerine göre yüksek sıcaklık düşük sıcaklığa doğru akar soğutmada ise düşük sıcaklığın yüksek sıcaklığa doğru akması gereklidir, bu yüzden büyük enerji gerektirir. Enerji kayıpları ve enerji kazançları toplam bilanço için direkt verilen değerleri rakam olarak almamak lazımdır. Bu önemle dikkate alınması gerekli tutum bilhassa ikili, üçlü camlarda güneş ışınlarının geçişini azaltan kaplamalar yapılmışsa çok daha büyük önem arz eder. Pencerenin ısı iletim katsayısı Uw nin maksimum değerinin tespiti çok kolay olmasına rağmen kullanılması uygun değildir. Aksi halde bu duyulmamış yanlış bir interpolasyonu doğurur.
Soğutmada ise alçak sıcaklık yükseğe doğru gitmek mecburiyetinde dolayısıyla da çok fazla enerjiye ihtiyaç duyulacağı TSE 825’de açık olarak belirtilmelidir. Sadece ısıtma periyodu düşünülmemeli, soğutma periyodu da hesaba katılmalı ve cam seçimi iki periyot göz önüne alınarak yapılmalıdır. Veya diğer güneşte korunma sistemleri devreye sokularak pencereler imal edilmelidir.
Sadece güneş korumalı camlar problemi optimum olarak çözerler, bu yüzden Türkiye’de ilave güneş koruma sistemleri kullanılmalıdır. Giydirme cepheli binalarda bu çok daha büyük önem kazanmaktadır, yaz aylarında aşırı sıcaklık ev sakinlerini ve çalışanlarını çok rahatsız eder. Bu yüzden bu tip binalarda havalandırma ve soğutma beraber mütalaa edilmelidir. Zira yaz aylarındaki ortamın konforu kıştan daha önemlidir. Düşük enerji binalarında güneşten korunma düşünülmeden imal edilen pencereler hatalı pencere olarak ıskartaya ayrılır. Kısacası enerji tasarruf etmek istiyorsak güneşten korunmayı da dikkate almak gerekir.
Pencerede enerji tasarrufu için ikinci önemli konu havalandırmadır. Son zamanlar mekanlarda oluşan mantarlar ve yoğuşma da ön plana çıkmaya başladı. Enerjiden tasarruf için binanın dış kabuğunu ve pencereyi havalandırmayı düşünmeden tamamen sızdırmaz yapmak bu neticeleri doğurur. Sadece enerji tasarruf edeceğiz diye havalandırmayı düşünmeden yapılan sızdırmaz bir dış kabuk yanlış yapılan bir planlamanın neticesidir.
İkamet edilen mekânlar, sıhhi açıdan ve yapı fizik kurallarından dolayı havalandırılması lazımdır. Hijyenik açıdan ihtiyaç duyulan taze hava, içerde bulunanların vücutça yaptıkları faaliyete bağlıdır. Buda aşağı yukarı şahıs başına 10 ile 25 m³/h dır. Bu havalandırma iç mekânda bitkilerden, bulaşık çamaşır yıkamaktan ve kurutmaktan, duş yapmaktan, nefes alıp vermeden meydana gelen buharı dışarı atar. Mekândaki buhar kaynakları şöyle sıralanabilir:
İstirahat halindeki insan 30gr/h
Islak çamaşırı asarak kurutma 500 gr/h
Az hareket halindeki insan 60gr/h
Evde suyla temizlik yapmak 1000gr/h
Makinede çamaşır kurutmak 200 gr/h
Yemek pişirmek 1000 gr/h
Makinede çamaşır yıkamak 300 gr/h
Duş almak 2600 gr/h
Bina içinde meydana gelen buharlar, dışarı atılmadığı zaman nem oranı artacak, ısı köprüsü olan yerlerde sıcaklık düşük olacağından oralarda nemlenme başlayacaktır. Taze hava girişi ile dışarıya atılan sıcak hava yüzünden % 50 enerji kaybedilir. Bu yüzden eşanjör kullanılarak bu kayıplar minimuma indirilmelidir. Serbest havalandırma için, 1982 yılında ift Rosenheim tarafından (Bestandsaufname von Einrichtungen zur freien Lüftungen im Wohnungsbau) isimli bir çalışma vardır. Kısacası Bina yapılırken veya restore edilirken pencereden müstakil bir havalandırma muhakkak göz önüne alınarak planlanmalıdır.
Pencere tek başına düşünüldüğünde enerji tasarruf açısından her türlü iyileştirme yapma imkanı vardır ama pencere binanın bir parçasıdır bu yüzden genelde pencereyi bina ile beraber mütalaa etmek lazımdır. O halde bir binanın enerji ihtiyacını hesaplarken sadece pencerenin Uw sini düşünmek yanlıştır. Çok daha iyisi binanın istenen şartları göz önüne almak ve pencerenin hangi sınıfa girdiğini tespit etmek gerekir. Bugünkü şartlarda toplam enerji sarfiyatı hesaplanırken pencereden çok büyük kazançlar elde edileceği meydana çıkar. Bu durum bilhassa eski evlerin restorasyonunda iyice meydana çıkar. Zira eski pencereler bazen tek camlı bazen de çok büyük U değerine sahiptir. Bizde ise TOKİ’nin yaptığı evlerde bile pencerenin Uw=2.4 olduğu düşünülürse, bunun 1.2-1.4 w/m²k düşürülmesi haline kazancın %70’ler olacağı aşikardır.
Pencerenin ısı iletim katsayısına tesir eden en büyük faktör % 75 alanı kaplayan camın U değeridir. Bu yüzden alıcılar, satıcıdan vermek mecburiyetinde olduğu camın U değerini deklare etmesini muhakkak talep etmelidir.
Bugün piyasalarda tek taraflı olarak pencerenin sadece U değeri itibar görmektedir. Bu durumda pencerenin enerji verimliliğini son kullanıcıya açık olarak anlatmak için yeni metotlar lazımdır. Pencerenin enerji performansını, alıcıya açık olarak göstermek için beyaz eşyalarda olduğu gibi etiketlenmesi lazımdır. Ve aşağıdaki değerler etikete yazılmalıdır.
– Kışlık enerji tasarrufu
-Yazlık enerji tasarrufu
-Çarpma yağmur sızdırmazlığı
-Kullanıma uygunluk, daimi fonksiyon.
-Havalandırma diğer fonksiyonlar. Ses izolasyonu, hırsızlık emniyeti vs
Dr.O.Muzaffer Tamer
PÜKAD- Yön.Kur. Başkanı
/pukadorg
/pukadorg
/pukadorg
/+PukadOrg